Posted in Հայոց լեզու 11

Հայոց լեզու․ Քերականություն

1. Զույգ նախադասությունները միացրո՛ւմեկ բարդ նախադասություն դարձրո՛ւ ` քանի ձևով կարող ես:

Փողոցի ծայրը բաժանվում է նեղ ճանապարհների: Դրանք տանում են դեպի այգիները:
Զրույցը լռում էր: Նրանք լսում էին ջրերի ձայնը:
Գուցե այդպիսին է եղել աշխարհը այն ժամանակ: Քարածուխի հսկա շերտեր են գոյացել և շերտերի վրա պահել վաղուց անհետացած բույսերի ու սողունների հետքեր:
Վեր բարձրանալիս որսորդը զգաց: Մեկը հետևում է իրեն:
Անունը Ծիրանի տափ է: Ծիրանի ոչ մի ծառ չկա այնտեղ:
Շինականին քարափի գլխի հովը դուր եկավ: Կալին կալսածը հեշտ կլիներ քամուն տալ:
Ես ուրախ կլինեմ: Ամեն ինչ կկարգավորվի:
Դու քաջ ես ու անձնվեր: Դու կարդարացնես մեր հույսերը:

Շարունակել կարդալ “Հայոց լեզու․ Քերականություն”
Posted in Հայոց լեզու 11

Հայոց լեզու․ Քերականություն․ 04. 04. 2024

1.Տրված նախադասություններում երկրորդական նախադասությունները գտիր և փոխակերպիր դերբայական դարձվածի։

  1. Հենց այսօր դու գործ կստանաս, և համաձայն լինելու դեպքում վաղվանից կսկսենք աշխատել:
  2. Մեզ մոտ աշխատանքի անցնողները հենց սկզբից պարտավոր են պատասխանել իմ մի քանի հարցերին:
  3. Դասերից հետո ժամեր էի անցկացնում Վենետիկի՝ աշխարհիս լավագույններից մեկը համարվող հայտնի գրադարանում:
  4. Երևի Միհրդատը չէր զգացել իր խոսքերով ամենից առաջ ինձ վիրավորելը:
  5. Ամեն ինչ աղոթքով անել չկարողանալու դեպքում էլ տատս միշտ ապավինում էր աղոթքի զորությանը:
  6. Քսանհինգ տարեկան չեղած՝ հասցրել է երկու գյուտ արտոնագրել:
  7. Չե՞ք նեղանում իմ՝ այսպես համարձակ խոսելուց:
  8. Գաբրիելը չէր թաքցնում իր՝ ինչ-որ կասկածելի անձանց հետ կապված լինելը:

2. Տրված նախադասությունների երկրորդական բաղադրիչը փոխակերպիր դերբայական դարձվածի։

  1. Հետագայում այդ բնակավայրը, որ գյուղի էր վերածվել, Բագրատունիների նախարարական ոստանն է եղել։
  2. Նրանց, ովքեր դեպի լույսի աղբյուրն են ընթանում, ոգին ու երազանքն անհնար է սպանել։
  3. Չի կարող լինել ճշմարիտ հայրենասիրություն, եթե մարդը սեփական լեզվի հանդեպ սեր չի տածում։
  4. Ճշմարիտ մտավորականի ամենացայտուն հատկանիշներից մեկն այն է, որ նա այլոց կարծիքների հետ հաշվի է նստում։
  5. Իր հոբելյանի նախօրեին մարշալ Հովհաննես Բաղրամյանը տուն էր հրավիրել բոլոր հայ ծովակալներին, որոնք ծառայում էին նավատորմի տարբեր միավորումներում։
  6. Ես չեմ կարող վերարտադրել այդ պատմությունը, որ բիթլիսահայերենի ու ամերիկահայերենի շաղախով է արվել։
  7. Այն ժողովրդի ոգին, որ ապրել է ցանկանում, անգամ ցեղասպանությամբ չի ոչնչացվի։
Posted in Հայոց լեզու 11

Հայոց լեզու․ Քերականություն

(1) Աշխարհահռչակ կոմպոզիտորը՝ Արամ Խաչատրյանը, այն հազվագյուտ արվեստագետներից է, որոնք կենդանության օրոք արժանացան համաշխարհային փառքի և ճանաչման: (2) Մի հանգամանք, սակայն, զայրացնում էր Խաչատրյանին. որ երկիրն էլ այցելեր, նախ և առաջ հատուկ հիացմունքով կատարում էին «Սուսերով պարը»՝ գրված «Գայանե» բալետի համար: (3)-Թողած «Սպարտակը», իմ մյուս ստեղծագործությունները՝ միշտ պատահականորեն ստեղծված այդ պարի մասին են խոսում,- հաճախ էր ասում նա՝ չափազանց վրդովված: (4) Երբ Խաչատրյանը գրեց «Գայանեն», նախնական տարբերակում «Սուսերով պարը» չկար. ահա զավեշտալի մի պատմություն՝ կապված «Սուսերով պարի» ստեղծման հետ: (5) Բալետը Մոսկվայում պատրաստվում էր բեմադրության, իսկ ինքը՝ հեղինակը, այդ օրերին Կույբիշևում էր: (6) Մի օր անսպասելիորեն կոմպոզիտորի տանը հայտնվեցին Մեծ թատրոնի մի խումբ աշխատակիցներ տնօրենի ուղեկցությամբ. պարզվեց՝ «Գայանեի» մեջ ընդգրկված մի անվանի մենապարուհի դժգոհ է, որ չունի անձամբ իր համար գրված պար: (7) -Արա՛մ Իլյիչ, Ձեզ համար ի՞նչ դժվար բան է մի պար հորինելը,- աղերսական ձայնով խնդրում էին եկվորները.- խնդրում ենք մտնել մեր անելանելի վիճակի մեջ: (8) Խաչատրյանը զայրացավ. հանպատրաստից ինչպե՞ս կարելի է ստեղծագործել. դա արդեն քմահաճույք է: (9) Բայց ինչ կարող էր անել. մարդիկ երկար ճանապարհ էին կտրել-անցել: (10) Բարկացած նստեց դաշնամուրի մոտ և մատներով հենց այնպես հարվածեց ստեղներին՝ խռովված հոգին հանգստացնելու համար: (11) Զգաց՝ բարկության պահին իջեցրած հարվածները յուրահատուկ չափով հնչեցին: (12) Մի քանի օր անց թատրոնի աշխատակիցները հրաժեշտ տվեցին կոմպոզիտորին խանդաղատանքով՝ Մոսկվա տանելով «Սուսերով պարի» նոտաները. այդ մոլեգնող մեղեդին համընդհանուր ընդունելություն գտավ: (13) Անգլիայում մեծանուն կոմպոզիտորը հրավեր ստացավ առաջին նախարարից: (14) Երբ ուղեկցող անձանց հետ մտավ լուսավոր առանձնարանի ընդարձակ հյուրասենյակը՝ ձեղունից կախված հսկայական ջահով, ոչ ոք չդիմավորեց նրան: (15) Շքեղաշուք դահլիճը դատարկ էր ու լուռ: (16) Սովոր լինելով լեփ-լեցուն դահլիճների և հոտնկայս ծափահարությունների՝ Խաչատրյանն ապշեց: (17) Բայց կատարվեց անսպասելին. դիմացի պատին տեսավ իր մեծադիր նկարը՝ դիրիժորական փայտիկը ձեռքին, և երփներանգ ծաղիկների մեծ փնջեր՝ բյուրեղապակյա ծաղկամաններով դրված նկարի տակ: (18 )Նա մերթ ակնապիշ նայում էր նկարին, մերթ շուրջբոլորը, երբ նկարի հետևից որոտընդոստ ձայնով հնչեց «Սուսերով պարը»:                              

Ըստ Ռ. Զարյանի

Շարունակել կարդալ “Հայոց լեզու․ Քերականություն”
Posted in Հայոց լեզու 11

Ուղիղ և հանգման խնդիր

Առաջադրանք 1․Գտնել ենթական և ուղիղ խնդիրը։

1․ Մեսրոպ Մաշտոցն ստեղծեց հայոց գրերը։

2․Տղան միայնակ վերանորոգեց տունը։

3․ Գիրքը փոխանցեց ընկերոջը։

4․ Հեքիաթները հորինում են մարդիկ` կյանքի տխրությունը ցրելու համար։

5․ Նա սիրում է մայրիկին։

Առաջադրանք 2․ Գտնել հանգման անուղղակի խնդիրները։

  1. Զբոսաշրջիկները մոտեցան եկեղեցուն։
  2. Երեխան հավատում էր մոր խոսքին։
  3. Ծեր կինն աղոթում էր Աստծուն ։
  4. Փողոցով քայլելիս ժպտում էր բոլորին։
Շարունակել կարդալ “Ուղիղ և հանգման խնդիր”
Posted in Հայոց լեզու 11, Գրականություն 11, Իմ ստեղծագործությունները

Թարմության ու ծաղկունքի շունչը

Գարունը տևում է երեք ամիս, սակայն, կարծես կարճատև է՝ իր ամբողջ գեղեցկության պատճառով: Երբ ձմեռվանից հետո գալիս է գարունը, ամեն անգամ կյանքս նոր շնչով է լցվում։ Կարծես մռայլ ու միապաղաղ կյանքից վերադառնում եմ պայծառ հիշողություններով և կյանքով լի առօրյային։ Երբ դատարկ ծառերը, մռայլ փողոցները և ամպամած եղանակը, փոխարինվում են ծաղկած ծառերի, արևոտ փողոցների և տաք եղանակի՝ ինքդ էլ կարծես վերածնվում ես։ Ձմեռային երկար լռությունից հետո սկսում են լսվել մեղեդային ձայններ։ Թռչունները սկսում են երգել այս ու այն կողմ՝ տների մոտ, կամ երկնքում: Նրանք թարմություն են մտցնում մեր առօրյայում իրենց անուշ երգերով՝ խախտելով լռությունը։ Մի քանի օր առաջ, պատուհանիս տակ, լսվեցին անտառային ձայներ՝ տարբեր էկզոտիկ թռչունների ձայններ։ Զարմանալի էր ու տպավորիչ այդպիսի հիասքանչ կատարումներ լսելը սենյակում նստած։ Մենակատարներ չերևացին աչքիս, բայց ես դեռ նրանց կլսեմ՝ նրանք դեռ շատ երեկոյան համերգների ծրագրեր ունեն։
Ծաղկում՝ առաջին շունչը, որ բնությունը տալիս է մարդկությանը։ Երբ առաջին հայացքդ գցում ես ծաղկած ծառերին՝ թվում է թե ձյուն է, բայց երկար նայելուց հետո նկատում ես ճյուղերի վրայի այդ խիտ ծաղկած բուրավետ ծաղիկները ու բզզացող մեղուներին։ Բուռն ծաղկումը սկսում է կամաց-կամաց անցնել։ Թափվում են ծաղկի բարակ ու թեթև թերթիկները և տերևների արանքից սկսում են երևալ բոլորիս սիրած փոքրիկ ցոգոլները։ Այո՛, թթվաշ, պինդ ու հյութալի ծիրանի և սալորի անհաս պտուղները։ Մանկության ամենավառ տպավությունները, երբ ամբողջ մի պատմություն ու քարտեզ էինք գծում, որ ցանկացած գնով բարձրանայինք ծառը ու քաղեինք այն աչքի տակ պահած ամենախոշոր ցոգոլը, որը տեսել էինք ծառի համարյա ամենավերին հատվածում։ Քաղում, ուտում էինք՝ վերադառնում էինք լիքը վերքերով ու քերծվածքներով, բայց դրական ու վառ հիշողություններով։ Գարունը լի է արկածներով։ Նա իր եղանակային քմահաճ տրամադրությունը փոփոխում է այնպես, կարծես երեխա լինի դեռահասության շրջանում՝ մե՛կ անձրև է, մե՛կ արև, մե՛կ քամի, մե՛կ ամպամած։ Չգիտես հաջորդ օրը ինչ է քեզ սպասվում՝ առավոտները մեղմ ու թեթև սառը քամի, ցերեկները շոգ, իսկ երեկոները ցուրտ։ Ու այդպես ինքդ ես մոլորվում զգեստապահարանիդ մեջ՝ կռահելով հաջորդ օրվա եղանակը։ Չնայած այդ ամենին թե՛ լավ, թե՛ վատ եղանակին ստեղծվում են լավ հիշողություններ։ Ու իրոք գարունը կյանքի նոր սկիզբ է․․․

Posted in Հայոց լեզու 11

Հայոց լեզու․ Քերականություն

1․Ընտրել բառերը և տեղադրել համապատասխան տեղում՝ ենթարկելով փոփոխության:
ա) Արևելյան մի քաղաքում՝ փոշոտ փողոցի ստվերոտ անկյուններից մեկում, միջօրեի շոգին պառկած էր մի ծերուկ դերվիշ:
(միջօրե, քաղաք, պառկել, անկյուն)
բ) Նա ոսկին երկու հավասար մասի բաժանեց. Մի մասը փաթաթեց բրդյա կտորի մեջ և պահեց դուրս ցցված մի ժայռի տակ, մյուսը նորից պարկի մեջ լցրեց: (ժայռ, ոսկի, հավասար, պարկ)

2․Փակագծում տրվածներից ընտրել նախադասությանը համապատասխան բառը և ընդգծել:

ա) Այդ չարագույժ լուրից (խռովել, խռովվել) էր Այվազովսկու հոգու անդորրը:
բ) Սեփական գիտելիքի պակասի (զգացմունքը, զգացումը) կախված է ունեցած գիտելիքի ծավալից ու խորացումից:

3․ Տեղադրել բաց թողնված տառերը և կետադրել:
Նա դիմեց որդուն.
— Հայրենական տան դռները փակ են քո առաջ, որովհետև դու քո սրտի դռները փակեցիր խղճիդ ու հայրենիքիդ առջև: Դու արատավորեցիր Արծրունիների պայծառ հիշատակը՝ արհամարհելով քո ժողովրդին ու հավատը:
— Ես քեզ կստիպեմ նվագել, անիծյա՛լ, — գոռում էր նա դու ծախված ես թշնամուն:

4․ Փոխակերպել ուղղակի խոսքը՝ դարձնելով անուղղակի:

— Լռե՛ք, թողե՛ք՝ ասի այն, ինչ մտքում ունի, — սաստեց բանախոսը և ձայնի եղանակը փոխելով՝ ասաց օրիորդին. – կկամենայի իմանալ՝ ինչ էիք ուզում ասել մեր մասին:

Բանախոսը սաստեցնելով և ձայնի եղանակը փոխելով ասաց օրիորդին, որ բոլորը լռեն և թողեն օրիորդին ասել այն ինչ մտքում ունի, և կամենում էր իմանալ, թե ինչ էին ուզում ասել իրենց մասին։


Նա ընկերներին հաճախ էր ասում.
— Եթե ամեն մեկս մի փոքր բան անի, բոլորս մի մեծ գործ արած կլինենք:

նա ընկերներին հաճախ ասում էր, եթե ամեն մեկդ մի փոքր բան աներ, բոլորս մի մեծ գործ արած կլինեինք

5․Գտնե՛լ, թե որ շարքերում են բառերը դասավորված այբբենական կարգով։  

1. այգաբաց, այգեբաց, այգեգործ, այգեգործություն, այգեպան
2. բախտ, բախտավոր, բակ, բաղադրիչ, բաղաձայն
3. թավիշ, թատերագետ, թարգմանել, թարթիչ, թիթեռ
4. լավատես, լավորակ, լեգենդ, լեռնային, լեռնալիճ
5. երանգ, երանելի, երաշխիք, երաշտ, երգ
6. զանգ, զավակ, զարդարել, զարմանալ, զբաղվել
7. կատու, կարապ, կղզի, հազար, հաղթել
8. անձնական, աստիճան, աստղ, աստղազարդ, աստղանիշ
9. գեղեցիկ, գետեզր, գերկարճ, գինեթաս, գիպս
10. ծանրորդ, կենցաղ, կղմինդր, համար, համարակալել

6 Ո՞ր շարքի բոլոր բառերն են իրար հոմանիշ։ 

1․Գովել, դրվատել, պախարակել, փառաբանել
2․ Բիլ, լուրթ, կապուտակ, լաջվարդ
3․ Հեծկլտալ, փղձկալ, ործկալ, արտասվել
4․Դժվար, դյուրին, բարդ, խրթին

7. Ո՞ր նախադասության մեջ է ընկեր բառը գործածված ուղիղ իմաստով։   

1․ Ես  մի ընկեր ունեի՝ Լիպո անուով:
2․Ընկեր կդառնամ ես քո վշտերին…
3․Ջութակը միշտ նրա անբաժան ընկերն էր:
4․Ի վերջո կյանքի ընկերներ դարձան:

Posted in Հայոց լեզու 11

Հայոց լեզու․ Բառային աշխատանք

Երկու շարքերի բառերի արմատներով կազմե՛ք նոր բառ:

շքահանդես – ելնել – լրջմիտ

իջվաձք – վեհապանձ – վեհաշուք

կարգավորում – բարի – բարեկարգ

մորթազերծ – բեռ – ելևէջ

կրավորկան – մտավորական – թուլամորթ

աչալուրջ – թույլ – բեռնակիր

Շարունակել կարդալ “Հայոց լեզու․ Բառային աշխատանք”
Posted in Հայոց լեզու 11

Հայոց լեզու․ Քերականական առաջադրանքներ

1. Լրացրու բաց թողած տառերը և կետադրիր։

Մարզպետունի իշխանն այդ օրը զվարթ տեսք ուներ՝հագել էր տոնական զգեստ։ Գլխին դրել էր պոխպատյա արծաթազարթ սաղավարտ՝սպիտակ ցցունքով և նախարարական զինանշանով։ Փայլփլում էին պղնձյա լանջապանակը՝բազպանները սրունքներին ամրացված, երկաթահյուս զանգապանները և ճտկավոր կոշիկները։ Ծանր սուրը՝արծաթազօծ պատյանով,լրացնում էր նրա զինվորական զարարանքը։
Երբ ամենքը իրենց տեղերը բռնեցին,իշխանն առաջացավ դեպի հովանոցի սյունաշարը և կանգնելով մարմարյա սանդուղքի վերին աստիճանին խրոխտ ձայնով խոսեց.
«Ազնիվ իշխաններ և իշխանուհիներ,սիրելի զինակիցներ մեր քաջազն արքան Աշոտ Երկաթը անհաջողությունից քաշվել է կաքավաբերդ և փակվելով անառիկ ամրոցում սպասում է մեր օգնությանը։ Գահը թափուր է։ Ո՞վ պիտի մտածի հայրենիքի փրկության համար։ Երդվում եմ իմ հայրենիքի արևով որ չեմ վերադառնա իմ ընտանիքի գիրկը մինչև վերջին հագարացին չհալածվի Հայաստանից։

Posted in Հայոց լեզու 11

Մայրենիի ստուգատես․ Մայրենի լեզու․ թարգմանություն

Պատմություն

Թեև հայերենի ստույգ ծագումը անհայտ է, հայերենը կարող է ժամանակակից Հայաստան հասնել մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակում, երբ Բալկաններից և Պոնտական ​​տարածքից զավթիչները տապալեցին Ուրարտական ​​թագավորությունը Արևելյան Անատոլիայում: 

Հայերենը մնում է տարբերվող նույնիսկ հնդեվրոպական ընտանիքում` մասամբ ֆիզիկական դիրքի և լեզվի ոչ հնդեվրոպական լեզուներով շրջապատված լինելու պատճառով: 

Լեզվաբանական պատկանելություն
Հայերենը հնդեվրոպական լեզու է Հայաստանում, Վրաստանում և Մերձավոր Արևելքի տարբեր երկրներում։ Ժամանակակից ստանդարտ հայերենն ունի երկու հիմնական ձև՝ արևելյան, որը խոսում են նախկին Խորհրդային Միությունում և արևմտյան, որով խոսում են Մերձավոր Արևելքի սփյուռքահայ համայնքները: 

Շարունակել կարդալ “Մայրենիի ստուգատես․ Մայրենի լեզու․ թարգմանություն”